Atmosferin Katmanları ve Özellikleri Nelerdir ? Kaç Tanedir ? - Coğrafya Dersi

ATMOSFERİN KATMANLARI

Atmosferin Katmanları Nelerdir ? Özellikleri Nelerdir ? Kaç Tane Katman Vardır ?

1. Troposfer Nedir ?
2. Stratosfer Nedir ?
3. Mezosfer Nedir ?
4. İyonosfer Nedir ?
5. Ekzosfer Nedir ?

1. Troposfer:

Atmosferin en alt katıdır. Kalınlığı Ekvator’dan kutuplara doğru gittikçe azalır. Ekvator üzerinde 16 km, 45° enleminde 12 km, kutuplarda ise 6 km ortalama 12 km’dir. Kalınlığının değişmesinin nedeni ise Ekvator’da ısınan havanın yükselmesi; kutuplarda ise soğuyan havanın alçalması ile Dünya’nın ekseni etrafındaki dönüşüyle, Ekvator’da savrulma kuvvetinin fazla olmasıdır. Su buharının tamamı Troposfer içerisinde bulunduğu için iklim olayları ancak bu katta görülür. Yükseldikçe Troposfer’de gaz yoğunluğu azalır. Çünkü yerçekiminin etkisi ile gazlar yere yakın yerlerde daha çok yoğunlaşır.
Troposfer’de yükseldikçe sıcaklık her 200 m’de 1°C azalır. Çünkü Troposfer daha
çok yerden ışıyan ışınlarlarla ısınır. Ayrıca sıcaklığı tutan gazların yere yakın
yoğunlaşması ve atmosferin üstten soğuması da bu durumun oluşmasında etkilidir.

2. Stratosfer:

Troposferin üst sınırından itibaren 25-30 km yüksekliğe kadar çıkar. Bu katmanda su
buharı olmadığı için iklim olayları görülmez. Yatay hava hareketleri görüldüğü için
dikey yönde sıcaklık değişimi yok denecek kadar azdır. Ekvator üzerinde sıcaklık -
80°C civarında iken, kutuplarda -50°C civarındadır.
Ekvator ile kutuplar arasındaki sıcaklık farkından dolayı, Ekvatordan kutuplara doğru
kuvvetli hava akımları oluşur. Jet rüzgârları adı verilen bu hava akımlarının saatteki
hızları 500 km’ye kadar ulaşır. Stratosferin üst kısmında ozon yoğunluğu artmaktadır.

3. Mezosfer:

Stratosfer’in üst sınırından itibaren 80-90
km yüksekliğe kadar çıkar. Gaz molekülleri seyrektir. İklim üzerinde etkisi azdır. Ozon tabakasının büyük bölümü bu katmanda yer alır. Ayrıca atmosfere giren göktaşları bu katmanda sürtünmenin etkisi ile yanmaktadır.
Ozonosfer, yerden 19-45 km arasında yer alır. Ozon (O3) gazının en çok
yoğunlaştığı kesim olduğu için bu adı almıştır. Güneş’ten gelen ultraviyole (morötesi)
ışınları, ozon gazı ile reaksiyona girerek parçalar. Bu şekilde zararlı ışınların
Dünya’ya gelmesi engellenmiş olur.

4. İyonosfer:

Mezosferin üst sınırından itibaren, 300-325 km yüksekliklerine kadar çıkar. Gaz
molekülleri oldukça seyrektir. Gazlar ultraviyole ışınlarının etkisi ile iyonlarına
ayrılmıştır. Sıcaklık, 250°C civarındadır. İyon halindeki bu gazlarda elektron alışverişi
çok hızlı olduğu için radyo dalgaları bu tabakadan yansıtılır.

5. Ekzosfer:

İyonosfer’in üst sınırından itibaren başlar. Bu katmanın üst sınırında yerçekimi
oldukça az olduğundan gaz molekülleri uzaya kaçar. Bundan dolayı dış sınırı kesin
değildir. Teorik olarak 10.000 km’ye kadar çıktığı kabul edilir.

Konu ile ilgili diğer gönderilerimize bakmayı unutmayın İklimin Çevreye Etkileri Nelerdir?