Uyak (Kafiye) ve Redif Nedir ? Uyak Çeşitleri Nelerdir ?

Redif: Mısra sonlarında bulunan aynı görevdeki ses, ek ve kelime tekrarlarıdır.

Her yalana kanmışım
Her söze inanmışım 
Ben artık sevgiden de 
Bıkmışım, usanmışım
redif: ‘’mışım’’  kafiye:’’an’’ 

Uyak: Dize sonlarında bulunan ve görevleri farklı olan ses veya ek benzerlikleridir.

Uyak Çeşitleri

  1. Yarım Uyak
  2. Tam Uyak
  3. Zengin uyak
  4. Cinaslı Uyak

1.Yarım Uyak: Sadece bir ünsüzün benzeşmesiyle oluşan kafiyeye yarım uyak denir.

Ecel büke belimizi 
Söyletmeye dilimizi 
Hasta iken halimizi 
Soranlara selam olsun

2.Tam Uyak: Biri ünlü biri ünsüz olmak üzere iki sesin benzerliğiyle oluşan uyağa tam uyak denir.

Ben gideyim yol gitsin, ben gideyim yol gitsin; 
İki yanımdan aksın bir sel gibi fenerler 
Tak, tak ayak sesimi aç köpekler işitsin 
Yolumda bir tak olsun zulmetten taş kemerler

3.Zengin uyak: En az üç sesin benzerliğiyle oluşan uyağa zengin uyak denir.

Bir idamlık Ali vardı, asıldı 
Kaydını düştüler, mühür basıldı 
Geçti gitti, birkaç günlük fasıldı.

4.Cinaslı Uyak: Aynı seslerden oluşan; fakat farklı anlamları karşılayan kelimelerle yapılan uyağa cinaslı uyak denir. Cinas bir kelimenin tekrarı değildir. Aynı kelimenin aynı anlamla tekrar etmesine redif denir.

Kalem böyle çalınmıştır yazıma 
Yazım kışa uymaz kışım yazıma 

NOT: Yazımları ve anlamları aynı olan iki sözcük redif; yazımları aynı ancak anlamları farklı olan iki sözcük cinaslı kafiye oluşturur.
NOT: Uzun okunan ünlüler iki ses değerinde kabul edilir.


Uyak Düzeni (Şeması) ve Çeşitleri

  1. Düz Uyak
  2. Çapraz Uyak
  3. Sarma Uyak
  4. Mani Tipi Uyak
1.Düz Uyak: Uyaklı kelimeler aaxa veya aaab şeklinde sıralanmışsa buna düz uyak denir.

Hiç anılmaz olmuş atalar adı 
Beşikte bırakmış ana evladı 
Kırılmış yetimin kolu kanadı 
Zulüm pençesinden aman kalmamış 

 2.Çapraz uyak: Uyaklı kelimeler abab şeklinde sıralanmışsa buna çapraz uyak denir.

Sokaktayım kimsesiz bir sokak ortasında 
Yürüyorum arkama bakmadan yürüyorum 
Yolumun karanlığa saplanan noktasında 
Sanki beni bekleyen bir hayal görüyorum

3.Sarma uyak: Uyaklı kelimeler abba şeklinde sıralanmışsa buna çapraz uyak denir.

En son Bektaş Ağa çöktü diz üstü 
Titrek elleriyle gererken yayı 
Her yandan bir merak sardı alayı 
Ok uçtu, hedefin kalbine düştü

4.Mani tipi uyak: Mani tipindeki şiirlerde kullanılan uyak türüdür. aaxa şeklinde uyaklanır. Tek dörtlük için geçerlidir.

Dağlarda kar kalmadı 
Gözlerde fer kalmadı 
Daha yazacak idim 
Kâğıtta yer kalmadı


Aliterasyon ve Asonans Nedir ?

Aliterasyon: Bir şiirin dizelerinde sürekli aynı ünsüzün tekrarlanmasından oluşan ahenge denir.
Asonans: Bir şiirin dizelerinde sürekli aynı ünlünün tekrarlanmasıyla oluşan ahenge denir.

Senin kalbiden sürgün oldum ilkin bütün sürgünlüklerim bir bakıma bu sürgünün bir süreği

ü harfi ile asonans, s harfi ile aliterasyon yapılmıştır.”



Bu konu ile ilgili diğer gönderilerimize göz atmayı unutmayın Şiirde Ölçüler Nelerdir ?


Bir Yorum Gönder

أحدث أقدم